چهار چهره‌ی اضطراب
1. علائم جسمی اضطراب:
این علائم بیشتر به واکنش‌های فیزیکی بدن اشاره دارند که ناشی از تحریک سیستم عصبی خودکار هستند.
- تند شدن ضربان قلب (تاکیکاردی): اضطراب می‌تواند باعث شود که ضربان قلب افزایش پیدا کند، در نتیجه احساس ضربان شدید قلب یا تپش قلب به وجود می‌آید.
- عرق کردن زیاد: برخی افراد دچار تعریق بیش از حد میشوند، به‌ویژه در دستان، کف پاها یا زیر بغل.
- تنگی نفس: فرد ممکن است احساس کند که برای نفس کشیدن دچار مشکل است یا دچار تنگی نفس میشود.
- بی‌حسی یا سوزش در اندام‌ها: اضطراب می‌تواند منجر به احساس بی‌حسی یا سوزش در دست‌ها، پاها یا سایر اندام‌ها شود.
- لرزیدن یا لرزش بدن: در برخی افراد اضطراب می‌تواند باعث ایجاد لرزش غیرقابل کنترل در بدن یا دستان شود.
- اختلال در خواب: اضطراب می‌تواند باعث مشکلاتی در خواب شود، مانند بی‌خوابی یا بیدار شدن‌های مکرر در شب.
- دردهای عضلانی یا گرفتگی: افراد ممکن است دردهای عضلانی یا گرفتگی عضلات را تجربه کنند، به‌ویژه در ناحیه شانه‌ها، گردن یا کمر.
- حالت تهوع یا معده درد: اضطراب می‌تواند مشکلات گوارشی به همراه داشته باشد، مانند حالت تهوع، دل درد، اسهال یا احساس پری شکم.
- سرگیجه یا احساس سبکی سر: برخی افراد در مواقع اضطراب دچار احساس سرگیجه یا سبک بودن سر میشوند.
- خشکی دهان: اضطراب می‌تواند باعث خشکی دهان و احساس تشنگی مفرط شود.
2. علائم روانی اضطراب:
این علائم به افکار، احساسات و نگرانی‌های مرتبط با اضطراب اشاره دارند.
- نگرانی مفرط: یکی از مهم‌ترین علائم اضطراب، نگرانی شدید و غیرقابل کنترل است که اغلب به مسائل روزمره یا نگرانی‌های آینده مربوط میشود. این نگرانی‌ها ممکن است حتی در موقعیت‌های بی‌خطر یا معمولی نیز رخ دهند.
- ترس‌های غیرمنطقی: فرد ممکن است ترس‌های غیرمنطقی از اتفاقات بد در آینده داشته باشد، حتی زمانی که هیچ دلیل موجهی برای این ترس‌ها وجود ندارد.
- احساس اینکه چیزی بد اتفاق خواهد افتاد: فرد ممکن است دائماً حس کند که قرار است یک اتفاق بد یا خطرناک برای او رخ دهد.
- افکار منفی و خودانتقادی: اضطراب ممکن است به افکار منفی درباره خود، مانند احساس بی‌کفایتی یا عدم کنترل در زندگی منجر شود.
- مشکل در تمرکز: افراد مبتلا به اضطراب معمولاً مشکل در تمرکز و دقت در انجام وظایف خود دارند.
- دوری از موقعیت‌های اجتماعی یا فعالیت‌های روزمره: اضطراب می‌تواند باعث شود که افراد از موقعیت‌ها یا فعالیت‌هایی که قبلاً از آن لذت می‌بردند، اجتناب کنند. این ممکن است شامل مشکلاتی در محل کار، مدرسه یا در تعاملات اجتماعی باشد.
- احساس بی‌قراری یا درک ناتوانی در آرامش: فرد ممکن است احساس بی‌قراری و ناتوانی در آرامش داشته باشد و نتواند از لحظات خود لذت ببرد.
- حساسیت به انتقاد: افرادی که اضطراب دارند، معمولاً به راحتی از انتقاد یا واکنش‌های منفی دیگران آسیب‌پذیر هستند.
- اختلال در تصمیم‌گیری: اضطراب ممکن است بر توانایی فرد در اتخاذ تصمیمات تأثیر بگذارد و او را دچار شک و تردید کند.
3. علائم اضطراب اجتماعی:
این نوع اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی یا هنگامی که فرد در معرض ارزیابی دیگران قرار دارد، نمایان میشود. علائم آن شامل:
- ترس از ارزیابی منفی توسط دیگران
- احساس شرم یا خجالت شدید در موقعیت‌های اجتماعی
- نگرانی درباره‌ی نحوه‌ی ظاهر شدن یا صحبت کردن
- اجتناب از قرارهای اجتماعی یا مواجهه با جمع‌ها
- اختلال اضطراب فراگیر(GAD): نگرانی مفرط درباره‌ی مسائل مختلف زندگی، بدون علت واضح.
- اختلال اضطراب اجتماعی (SAD): ترس و نگرانی از قضاوت منفی در موقعیت‌های اجتماعی. مثل سخنرانی کردن یا کنفرانس دادن یا حضور در جمع
- اختلال پانیک (Panic Disorder): حملات ترس و اضطراب شدید به طور ناگهانی.
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): اضطراب و ترس‌هایی که پس از یک تجربه یا حادثه تروماتیک ایجاد میشود. مثل تصادف یا تجاوز
- اختلال وسواس : وسواس فکری به افکار، تصاویر یا تکانه‌های ناخواسته و تکرارشونده‌ای گفته میشود که باعث اضطراب میشوند و فرد نمی‌تواند به راحتی آن‌ها را کنترل کند. وسواس عملی شامل رفتارهای تکراری یا آیین‌وار (مثل شستن مکرر دست‌ها، چک کردن قفل‌ها) است که فرد برای کاهش اضطراب ناشی از وسواس فکری انجام می‌دهد، اما معمولاً این رفتارها موقتاً اضطراب را کاهش داده و در بلندمدت آن را تشدید میکنند.
تست زیر را انجام دهید. اگر اضطراب نداشتید نیاز به درمان نیست. اگر اضطراب خفیف بود نیاز به تراپی و درمان غیر دارویی دارید و اگر اضطراب شدید بود نیاز به درمان دارویی دارید.
تست اضطراب
درمانهای غیردارویی اضطراب:
روان‌درمانی (مشاوره):
- رفتاری-شناختی (CBT): کمک به تغییر افکار منفی و کاهش واکنش‌های اضطرابی.
- درمان مواجهه‌ای: مواجهه تدریجی با موقعیت‌های اضطراب‌آور برای کاهش حساسیت.
تمرینات آرام‌سازی:
- مدیتیشن و ذهن‌آگاهی (Mindfulness): افزایش تمرکز روی لحظه حال و کاهش افکار منفی.
- تنفس عمیق و دیافراگمی: کاهش واکنش‌های فیزیولوژیک اضطراب.
- ریلکسیشن عضلانی پیش‌رونده: کاهش تنش بدنی با انقباض و انبساط عضلات.
ورزش و فعالیت بدنی:
- فعالیت‌های هوازی مثل پیاده‌روی، دویدن و یوگا که سطح هورمون‌های استرس را کاهش می‌دهند.
اصلاح سبک زندگی:
- خواب کافی و منظم برای تنظیم سیستم عصبی.
- تغذیه سالم شامل کاهش مصرف کافئین و غذاهای فرآوری‌شده.
- مدیریت زمان و کاهش استرس روزانه.
حمایت اجتماعی:
- گفت‌وگو با دوستان، خانواده یا شرکت در گروه‌های حمایتی.
تکنیک‌های نوشتاری:
- نوشتن احساسات و نگرانی‌ها برای کاهش اضطراب ذهنی.
مواجهه با ترس‌ها:
- پرهیز از اجتناب و تمرین تدریجی روبه‌رو شدن با موقعیت‌های اضطراب‌آور.
این روش‌ها به‌ویژه در کنار هم و به‌صورت مداوم تأثیر بیشتری دارند.
نه، لزوماً نیازی به مصرف دارو برای درمان اضطراب نیست. اگر اضطراب خفیف تا متوسط باشد، معمولاً با روش‌های غیردارویی مثل روان‌درمانی (به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری)، تکنیک‌های آرام‌سازی، ورزش، اصلاح سبک زندگی و مدیریت استرس می‌توان آن را کنترل کرد.
اما اگر اضطراب شدید باشد و باعث اختلال جدی در زندگی روزمره (مثل مشکل در کار، روابط یا خواب) شود، ممکن است پزشک تشخیص دهد که دارودرمانی لازم است، معمولاً در کنار روش‌های غیردارویی. در چنین مواردی، داروهایی مثل SSRIs (مثل سرترالین یا فلوکستین) یا بنزودیازپین‌ها (مثل آلپرازولام) به‌طور موقت و تحت نظر پزشک استفاده میشوند.
پس اگر اضطرابت شدید نیست، می‌توانی اول روش‌های غیردارویی را امتحان کنی و در صورت نیاز، با یک متخصص مشورت کنی تا تصمیم بهتری بگیری.
درمان اضطراب حدود شش ماه تا یکسال و در مورد وسواس ممکن است دو سال طول بکشه و بعد دارو قطع می شود.
هر روش درمانی ممکن است عوارضی داشته باشد، اما داروهای اضطراب اگر تحت نظر پزشک مصرف شوند، معمولاً عوارض بلندمدت ندارند. عوارض خفیف و کوتاه‌مدتی مانند خواب‌آلودگی، تهوع یا بی‌قراری نیز با مشورت پزشک قابل مدیریت هستند. علاوه بر این، فواید این داروها معمولاً بیشتر از عوارض آن‌هاست.
داروها اگر تحت نظر روانپزشک مصرف شوند به هیچ عنوان وابستگی ایجاد نمیکنند. کسانی را که دیده اید سالهاست دارو مصرف میکنند به صورت منظم ویزیت نشده اند و معمولا سرخود داروها را تمدید یا کم و زیاد کرده اند.
اضطراب بیماری روانی غیرقابل درمان نیست. معمولا تمام بیماران بعد از دوره درمان کاملا خوب میشوند و دارو قطع میشود.
بعضی داروها خواب آور هستند یا سبب افزایش اشتها و چاقی میشوند، اما برخی دیگر از داروها برعکس سبب کاهش وزن و افزایش بیداری و کم خوابی میشوند. بنابراین اگر نگرانی درباره وزن یا خواب دارید حتما به پزشکتان بگویید.
اگر کوچکترین مشکلی با داروها داشتید یا سوالی درباره بیماری یا تداخلات دارویی برایتان به وجود آمد حتما به پزشکتان اطلاع دهید. پزشک وظیفه پاسخگویی به همه سوالات شما را دارد.
دیدگاهتان را بنویسید